Mescid-i Hayf – Minadakı Müqəddəs Məkan və Peyğəmbərlər Yurdu
Mina dağının cənubunda, birinci cemrənin (kiçik şeytanın) yaxınlığında yerləşən Mescid-i Hayf, Peyğəmbərimiz Hz. Məhəmmədin (s.ə.s) Vəda Həccində çadır qurduğu və camaatla namaz qıldığı yerdə inşa olunmuşdur. Rəsulullahın bu məkanda namaz qılması səbəbilə, sonradan bu ərazi divarla çevrilərək məscid şəklinə salınmışdır.
Hicri 227-ci (miladi 842) ildə Abbasi Xəlifəsi Vasık Billah tərəfindən bərpa edilən bu məscid, daha sonra müxtəlif İslam dövlətləri və Osmanlılar tərəfindən dəfələrlə təmir olunmuşdur. 1987-ci ildə isə Səudiyyə Ərəbistanı hökuməti tərəfindən aparılan genişmiqyaslı yenidənqurma işləri nəticəsində 25 dönümlük bir sahədə, əlavə binalarla birlikdə tamamilə yenidən inşa olunmuşdur.
“Hayf” adının mənşəyi, ərəb dilində vadilərin su yatağından bir qədər yuxarıda yerləşən yerlərə “hayf” deyilməsidir. Mescid, Sâih dağının ətəyində yerləşdiyindən bu adla tanınmışdır. Eyni zamanda rəvayətə görə, Hz. İbrahim (ə.s.) oğlu İsmaili (ə.s.) qurban etməyə apararkən burada Allahın əmrini yerinə yetirib-yetirə bilməyəcəyindən qorxmuş və bu hal onun ruh halını əks etdirmişdir.
Mescid-i Hayf’da yerləşən çadır formalı kubbə altında, Rəsulullahın (s.ə.s) Vəda Həccində qurduğu çadırın olduğu qeyd olunur. Həmçinin, bu müqəddəs məkanda Hz. Musa (ə.s.) daxil olmaqla 70 peyğəmbərin namaz qıldığı bildirilir.
Peyğəmbərimiz (s.ə.s) buyurur:
“Yetmiş peyğəmbər həcc etdi; onların hamısı Kəbəni tavaf etdikdən sonra Mescid-i Hayf’da namaz qıldı. Əgər imkânınız varsa, orada namaz qılmaqdan əl çəkməyin.”
(Mir’âtü’l-Hərəmeýn, c.1, s.1130)
Digər rəvayətlərdə isə bildirilir:
“Mescid-i Hayf’da yetmiş peyğəmbər namaz qıldı. Musa (ə.s.) da onlardan biridir. Mən sanki onu orada görürəm.”
Behçetüt-Taqva kitabında isə bu kubbənin altında 400 peyğəmbərin dəfn olunduğu yazılmışdır. Buna görə bu kubbəyə “Kubbetü’l-Ənbiyâ” – Peyğəmbərlər Kubbəsi adı verilmişdir.
Mir’âtü’l-Hərəmeýn kitabına əsasən, Hz. Adəm bu məscidin girişində, sol tərəfdə yerləşən minarənin altında dəfn olunmuşdur. Vəfat etdikdə, onun cənazə namazını oğlu Şit (ə.s.) qıldırmış və Əbu Kubeys dağına dəfn etmişdi. Lakin Hz. Nuh (ə.s.) Tufan hadisəsindən sonra Hz. Adəmin qəbrini öz gəmisinə alaraq bu günkü Mescid-i Hayf’dakı minarənin altına dəfn etmişdir.
Mescid-i Hayf, müqəddəs və bərəkətli bir ibadət yeri olaraq tarix boyu müsəlmanların diqqətində olmuşdur. İlk dövrlərdən etibarən insanlar buraya xüsusi önəm vermiş, burada namaz qılmaqla fəzilət qazanmağa çalışmışlar.
- Zeyd ibn Əsvəd (r.a.): “Mən Vəda Həccində Rəsulullah ilə birlikdə Mescid-i Hayf’da sübh namazını qıldım.”
- Əbu Hureyrə (r.a.): “Əgər mən Məkkəli olsaydım, hər şənbə Mescid-i Hayf’da namaz qılmaq üçün Mina’ya gedərdim.”
- Sə’d ibn Əbu Vəqqas (r.a.): “Burada iki rükət namaz qılmağı, Beytülməqdisə iki dəfə gedib orada namaz qılmağa üstün tuturam.” deyərək bu məkanın fəzilətini ifadə etmişdir.