🕋 Məkkəyi-Mükərrəmədəki Ziyarət Yerləri və Mübarək Məkanlar – Qısa Açıqlama

Məkkəyi-Mükərrəmə, İslam tarixinin ən müqəddəs hadisələrinin baş verdiyi şəhər olaraq, zəvvarlar üçün təkcə Kəbə ilə deyil, həm də bir çox ziyarət ediləsi mənəvi və tarixi məkanlarla zəngindir. Rəsulullahın (s.a.v) doğulduğu evdən ilk vəhiyin gəldiyi Hira mağarasına, İslamın ilk illərindəki gizli dəvət mərkəzlərindən möcüzəvi hadisələrin yaşandığı məscidlərə qədər bu müqəddəs diyar, hər addımında iman və təfəkkür aşılayan bir səfər təqdim edir. Həcc və Ümrə yolçuluğunun ayrılmaz hissəsi olan bu ziyarət məkanları, zəvvarın səfərinə həm tarixi dərinlik, həm də mənəvi ruh bəxş edir.

Hisar Tour olaraq, zəvvarlarımıza yalnız Həcc və Ümrə ibadətlərini yerinə yetirmək imkanı deyil, eyni zamanda İslam tarixində dərin iz buraxmış mübarək məkanları ziyarət etmə fürsəti təqdim edirik.

💼 Hisar Tour olaraq məqsədimiz:
Ziyarətçilərimizə yalnız səfər deyil, mənəviyyatla zəngin, tarixlə dolu unudulmaz bir ibadət təcrübəsi yaşatmaqdır.

PEYĞƏMBƏRİMİZİN (S.A.V) DOĞULDUĞU EV 

Rəsulullahın (s.a.v) dünyaya gəldiyi müqəddəs ev

Aləmlərə rəhmət olaraq göndərilən sevimli Peyğəmbərimiz Muhəmməd Mustafa (s.a.v) miladi 571-ci ilin 20 aprel tarixinə uyğun gələn Rəbiuləvvəl ayının 12-si, bazar ertəsi gecəsi, dan yeri ağararkən Məkkə şəhərində dünyaya gəlmişdir.

Bu mübarək ev hazırda vəqf kitabxanası kimi fəaliyyət göstərir və zəvvarların ziyarət etdiyi müqəddəs yerlərdən biridir.

• Qanuni Sultan Süleymanın əmri ilə yenidən inşa edilmişdir.
• Məscidül-Haramın genişlənməsi zamanı bir çox digər müqəddəs evlər ya sökülmüş, ya da Məscid ərazisinə daxil edilmişdir.
• Rəsulullahın (s.a.v) doğulduğu bu məkan müxtəlif möcüzəvi hadisələrin baş verdiyi yer kimi bilinməkdədir.

Bu müqəddəs evi ziyarət edən zəvvarlar salavat gətirərək, rəhmət və şəfaətə nail olmağı ümid edirlər.

NUR DAĞI VƏ HİRA MAĞARASI

Qurani-Kərimin nazil olduğu ilk müqəddəs məkan

Nur dağı və onun zirvəsində yerləşən Hira mağarası, İslam tarixində xüsusi əhəmiyyətə malik müqəddəs ziyarət yerlərindəndir. Məscidül-Haramdan təxminən 5 km məsafədə, Məkkənin şimal-şərqində yerləşən bu yer, Rəsulullah (s.a.v)-in peyğəmbərlikdən əvvəl tez-tez təfəkkürə çəkildiyi, sonradan isə ilk vəhyin nazil olduğu müqəddəs məkandır.

• Mağaranın ölçüləri: Uzunluğu 3 m, eni 1,3 m, hündürlüyü 2 m-dir.
• Rəsulullah (s.a.v) burada 6 ay boyunca insanlardan uzaq təfəkkürlə məşğul olmuşdur.

• Miladi 610-cu il, Ramazan ayının 17-si – Cəbrail (ə.s) Hira mağarasında nazil olaraq:

  “Ya Muhamməd! Mən Cəbrailəm, sən də Allahın peyğəmbərisən!”
  – demiş və Ələq surəsinin ilk beş ayəsini oxumuşdur.

• Beləcə, peyğəmbərlik vəzifəsi bu mağarada başlamışdır.

Bu mağaraya qalxmaq fiziki baxımdan çətin olsa da, zəvvarlar üçün mənəvi baxımdan dərin və əvəzsiz bir təcrübədir.

SEVR DAĞI VƏ MAĞARASI

Hicrət zamanı Rəsulullahın (s.a.v) sığındığı müqəddəs dağ

Sevr dağı və mağarası, hicrətin başlanğıc nöqtəsi kimi qəbul edilən, İslam tarixində xüsusi yerə malik müqəddəs bir məkandır. Bu mağara, Peyğəmbərimiz (s.a.v) və onun sədaqətli dostu Həzrəti Əbu Bəkr (r.a)-ın hicrət zamanı 3 gün gizləndiyi və Allahın möcüzələri ilə qorunduğu yerdir.

• Məscidi-Haramın cənub tərəfində, təxminən 4 km məsafədə yerləşir.
• Dağın zirvəsinə piyada çıxış təxminən 1,5 saat çəkir.
• Mağaraya ilk olaraq Həzrəti Əbu Bəkr (r.a) daxil olub təhlükəsizliyini yoxlamış, sonra Rəsulullah (s.a.v) daxil olmuşdur.
• Gecələr Abdullah bin Əbu Bəkr müşriklər arasında informasiya toplayaraq onlara xəbər gətirirdi.
• Qoyun çobanı Amir bin Füxeyrə, onların izlərini gizlədərək yemək və süd gətirirdi.

Bu mağarada üç möcüzə baş vermişdir:

1. Həzrəti Əbu Bəkrin ayağını ilan sancır, Rəsulullah (s.a.v) mübarək tüpürcəyi ilə şəfa verir.
2. Mağara ağzında hörümçək tor hörür.
3. Göyərçinlər yuva qurur, yumurta qoyur.

Bu möcüzələr sayəsində müşriklər mağaraya girməyə cəsarət etməmişlər. Beləcə, bu mağara hicrətin simvoluna çevrilmişdir.

ƏBU QUBEYS DAĞI

Həcəri-Əsvədin qorunduğu və ayın bölündüyü müqəddəs dağ

Əbu Qubeys dağı Məkkədə, Səfa təpəsinin üstündə 120 metr yüksəklikdə yerləşən tarixi və müqəddəs bir dağdır. Bu dağ İslamdan əvvəlki dövrlərdən bəri müxtəlif möcüzəvi hadisələrə şahidlik etmişdir və Məkkəyə gələn zəvvarların diqqət mərkəzində olan mühüm ziyarət yerlərindən biridir.

• Rəvayətə görə, Nuh tufanı zamanı Həcəri-Əsvəd daşı bu dağın zirvəsində qorunmuşdur.
• Həzrəti İbrahim (a.s) burada dayanaraq insanları həccə dəvət etmişdir.
• Şəqqül-Qəmər – Ayın iki yerə bölünməsi möcüzəsi bu dağın zirvəsində baş vermişdir.
• Adəm (a.s) bu dağda dəfn edildiyi rəvayət olunur.
• Rəsulullah (s.a.v) burada namaz qılmış və həmin yerə sonradan məscid inşa edilmişdir.

Ziyarətçilər bu dağa baxaraq təkcə tarixi deyil, həm də mənəvi olaraq İslamın ilkin dövrlərini təfəkkür edə bilərlər.

DARUL-ƏRQAM

İslamın ilk illərindəki gizli dəvət mərkəzi

Darul-Ərqam, İslamın ilk illərində Rəsulullah (s.a.v)-in gizli dəvət və təbliğ fəaliyyətlərini həyata keçirdiyi müqəddəs ev olaraq tanınır. Bu ev, İbni Ərqam (r.a)-a məxsus idi və Məkkədə, Səfa təpəsinə yaxın bir yerdə yerləşirdi.

• İslamın ilk 3 ili ərzində burada gizli təbliğ aparılmışdır.
• Həzrəti Ömər (r.a) İslamı qəbul edənə qədər bu ev müsəlmanların toplantı yeri olmuşdur.
• Burada Qurani-Kərim ayələri oxunmuş, təlim verilmiş və İslamın əsasları izah edilmişdir.
• Bu ev İslam tarixində ilk dini təhsil mərkəzi kimi qəbul edilir.
• Daha sonralar Məscidül-Haramın genişlənməsi zamanı bu məkan sökülmüşdür, lakin adı və əhəmiyyəti tarixi yaddaşda yaşamaqdadır.

Ziyarətçilər bu məkanı ziyarət etməklə İslamın doğuş illərinə şahidlik edə bilər və o günlərin fədakarlığını hiss edə bilərlər.

MƏSCİDİ-ŞƏCƏRƏ

Peyğəmbərimizin (s.a.v) ağacı şahid tutduğu möcüzəli görüş yeri

Məscidi-Şəcərə, Məkkədə yerləşən və Rəsulullah (s.a.v)-in cinnilərlə görüşdüyü, onlara İslamı təbliğ etdiyi və ağacı möcüzə ilə danışdırdığı məkanın yerləşdiyi yerdə inşa olunmuşdur. Bu məscid Məscidi-Cin-in yaxınlığında yerləşir.

• Cinnilər Rəsulullahdan (s.a.v): “Sənin Allahın rəsulu olduğunu kim təsdiqləyəcək?” – deyə soruşmuşlar.

• Peyğəmbərimiz (s.a.v) yaxınlıqda olan bir saqqız ağacına işarə edərək:

  “Bu ağac şəhadət versə, iman gətirərsinizmi?” – deyə soruşdu.
  Onlar “Bəli” dedikdə, ağac budaqlarını sürüyərək gəldi və dedi:
  “Şəhadət edirəm ki, sən Allahın rəsulusan.”

• Bu hadisənin baş verdiyi yerə Məscidi-Şəcərə tikilmişdir.

Bu möcüzə İslam tarixində ağacın danışması möcüzəsi kimi məşhurlaşmışdır və bu məkan zəvvarlar tərəfindən ziyarət edilən mənəvi cəhətdən dəyərli nöqtələrdən biridir.

MƏSCİDİ-CİN

Cinnilərin Qurani-Kərimi dinləyərək iman gətirdiyi müqəddəs məkan

Məscidi-Cin, Məkkə şəhərində, Cənnətül-Mualla qəbiristanlığına yaxın bir ərazidə yerləşən tarixi və mənəvi baxımdan dəyərli bir məsciddir. Bu məkan Rəsulullah (s.a.v)-in Taifdən dönüşü zamanı Qurani-Kərim oxuyarkən cinnilərdən bir qrupun onu dinləyib iman gətirməsi ilə tanınır.

• Hadisə hicrətdən üç il əvvəl baş vermişdir.
• Rəsulullah (s.a.v) burada sübh namazı qılarkən, oxuduğu ayələri cinlər eşidərək təsirlənmiş və İslamı qəbul etmişdirlər.
• Qurani-Kərimdə bu hadisə Cin surəsində qeyd olunmuşdur.
• Bu hadisənin baş verdiyi yerə sonradan Məscidi-Cin inşa olunmuşdur.

Zəvvarlar bu məscidi ziyarət edərək Qurani-Kərimin qüdrətinə və İslamın bəşəriyyətdən kənar varlıqlara da çatdığına bir daha şahidlik edirlər.

CƏNNƏTÜL-MUALLA

Həzrəti Xədicə (r.anhə) və səhabələrin məzarı yerləşən müqəddəs qəbiristanlıq

Cənnətül-Mualla, Məkkədə yerləşən və İslamın ilk illərində iman gətirən bir çox şəxsiyyətin dəfn olunduğu müqəddəs qəbiristanlıqdır. Bu qəbiristanlıq Haramı-Şərifin təxminən 2 km şimalında, qədim Məkkə sakinlərinin və böyük səhabələrin son mənzili kimi tanınır.

• Burada möminlərin anası Həzrəti Xədicətül-Kübra (r.anhə) dəfn olunmuşdur.
• Rəsulullah (s.a.v), Həzrəti Xədicənin vəfatına çox kədərlənmiş və şəxsən onun cənazəsini qəbrə endirmişdir.
• Digər məşhur şəxsiyyətlər:
  • Abdullah İbni Zübeyr (r.a)
  • Əsma bint Əbu Bəkr (r.anhə)
  • Abdurrəhman ibn Əbu Bəkr (r.a)
  • Osman bin Talha (r.a) və başqaları
• Qəbiristanlıq tabiinlər və salehlər üçün də dəfn məkanı olmuşdur.

Bəzi rəvayətlərə görə, Həzrəti Xədicə anamızın türbəsi ziyarət edilərkən səmimi niyyətlə dua edən qadınlar öz istəklərinə çatır. Bu səbəbdən xüsusilə qadın zəvvarlar bu məkanı ziyarətə xüsusi önəm verirlər.

MƏSCİDİ-AİŞƏ (TƏNİM MƏSCİDİ)

Ümrə üçün ehrama girilən məşhur məkan

Məscidi-Aişə, həmçinin Tənim Məscidi olaraq da tanınır. Bu məkan, Haram sərhədində, Məscidi-Haramdan təxminən 6 km məsafədə yerləşir və ümrə niyyəti ilə Məkkəyə daxil olan zəvvarların ehrama girdiyi əsas yerlərdən biridir.

• Bu məkanın tarixi Vida həcci zamanı Həzrəti Aişə (r.anha) ilə bağlı hadisəyə dayanır.
• Həzrəti Aişə, üzrlü halına görə ümrə ibadətini yerinə yetirə bilməmişdi və Rəsulullah (s.a.v)-dən icazə alaraq qardaşı Abdurrəhman (r.a) ilə birlikdə bu məntəqəyə göndərilmişdir.
• O, burada ehrama girərək iki rükət ehram namazı qılmış və ümrəsini yerinə yetirmişdir.
• Bu səbəbdən bu məkan onunla əlaqələndirilərək Məscidi-Aişə adlandırılmışdır.

Zəvvarlar üçün Məscidi-Aişə, niyyətin təzələnməsi, yeni ümrə ehramı üçün ən əlverişli və yaxın sərhəd məkanıdır.

CİRANƏ MƏSCİDİ

Peyğəmbərimizin (s.a.v) ümrə üçün ehrama girdiyi mübarək məkan

Ciranə Məscidi, Məkkə ilə Taif şəhərləri arasında yerləşən müqəddəs bir ibadət yeridir. Bu məkan, Rəsulullah (s.a.v)-in Taif səfərindən sonra ümrə üçün ehrama girdiyi yer olaraq İslam tarixində mühüm əhəmiyyətə malikdir.

• Hadisə hicrətin 8-ci ilində, Zilqadə ayının 12-də baş vermişdir.
• Rəsulullah (s.a.v), Taifin fəthindən dönərkən Ciranədə dayanmış və burada ümrə üçün ehrama girmişdir.
• Rəvayətlərə görə, bu mübarək yerdən yetmiş peyğəmbər də ehrama girərək ümrə ibadətini yerinə yetirmişdir.
• Bu səbəbdən Ciranə Məscidi həm tarixi, həm də mənəvi baxımdan zəvvarlar üçün ziyarət edilməli yerlərdən biridir.

Zəvvarlar üçün Ciranə, ümrəyə başlamaq üçün alternativ miqat yerlərindən biri olmaqla yanaşı, həm də Peyğəmbərimizin izlərini daşıyan bir ruhani məkandır.

HÜDEYBİYƏ

Beyət və müqavilənin bağlandığı İslam tarixinin dönüş nöqtəsi

Hüdeybiyə, Məkkə yaxınlığında, Məscidi-Haramdan 22 km məsafədə, hazırda Şümeys adlanan ərazidə yerləşir. Bu yer İslam tarixində Beyəti-Rizvan və Hüdeybiyə müqaviləsinin bağlandığı mühüm hadisələrlə tanınır.

• Hicrətin 6-cı ilində, Rəsulullah (s.a.v) ümrə məqsədilə 1400-dən çox səhabə ilə birlikdə Məkkəyə doğru yola çıxmışdı.
• Qureyş müşrikləri müsəlmanların şəhərə daxil olmasına mane olmuş, nəticədə Rəsulullah (s.a.v) Həzrəti Osmanı (r.a) danışıq üçün Məkkəyə göndərmişdi.
• Osman (r.a)-ın şəhid olduğu xəbəri gəldikdə, səhabələr Rəsulullahın (s.a.v) ətrafında bir ağac altında beyət etmişdilər. Bu beyətə Beyəti-Rizvan adı verilmişdir.
• Daha sonra Osman (r.a) sağ-salamat qayıtmış, nəticədə Qureyşlə Hüdeybiyə sülh müqaviləsi bağlanmış və müsəlmanlar həmin il ümrə etmədən geri dönmüşdülər.

Hüdeybiyə hadisəsi İslam tarixində səbrin və diplomatiyanın qələbəsi kimi qiymətləndirilir və Qurani-Kərimdə “Fəth surəsi”ndə təriflə qeyd olunur.

CƏBƏLİ-RƏHMƏ VƏ MƏSCİDİ-SAXRAT

Adəm və Həvvanın görüşdüyü və Peyğəmbərin (s.a.v) vida xütbəsini oxuduğu müqəddəs ərazi

Cəbəli-Rəhmə, Ərəfat dağında yerləşən və İslam tarixində həm Adəm (a.s) ilə Həvva anamızın görüşdüyü, həm də Peyğəmbərimiz (s.a.v)-in Vida xütbəsini oxuduğu mühüm mənəvi məkanlardan biridir. Bu dağın ətəyində yerləşən Məscidi-Saxrat isə Ərəfat vəqfəsinin yerinə yetirildiyi yerdir.

• Rəvayətə görə, Adəm (a.s) və Həvva (a.s) Cənnətdən ayrıldıqdan sonra burada bir-birini taparaq yenidən görüşmüşlər.
• Rəsulullah (s.a.v), Ərəfə günü zöhr və əsr namazlarını Məscidi-Nəmrədə qıldıqdan sonra, vəqfə üçün Cəbəli-Rəhmənin ətəyinə enmiş və burada vida xütbəsini oxumuşdur.
• Məscidi-Saxrat, Cəbəli-Rəhmənin yamacında, təxminən 13 m uzunluqda və 8 m enində, yarım metr hündürlükdə bir divarla əhatələnmiş ibadət yeridir.

Bu ərazi, Ərəfatda dayanmaq (vəqfə) ibadətinin yerinə yetirildiyi, Həccin əsas rüknlərindən birinin icra olunduğu müqəddəs məkandır.

MÜZDƏLİFƏ

Ərəfat və Minanın arasında yerləşən və vəqfə edilən müqəddəs torpaq

Müzdəlifə, Həcc ibadətinin mühüm mərhələlərindən biri olan vəqfə ibadətinin yerinə yetirildiyi, Ərəfat ilə Mina arasında yerləşən müqəddəs ərazidir. Burada zəvvarlar axşam vaxtı toplanır, birlikdə namaz qılır və dua edirlər.

• “Müzdəlifə” sözü “yaxınlaşma” və “toplaşma” mənasını verən “izdilaf” kəlməsindən yaranmışdır.
• Qurani-Kərimdə bu məkan “Məşəərül-Haram” olaraq xatırlanır.
• Rəvayətlərə görə, Adəm (a.s) və Həvva (a.s) Ərəfatda görüşdükdən sonra Müzdəlifədə zifaf olmuşlar.
• Zəvvarlar burada Məşəərül-Haram məscidinə yaxın ərazidə dayanaraq dua və təfəkkürlə məşğul olurlar.
• Burada şeytan daşlamaq üçün daşların toplanması sünnədir.
• Məscidi-Məşəərül-Haram, Quzax dağı yaxınlığında yerləşir və zəvvarlar tərəfindən ziyarət olunur.

Müzdəlifə, həm mənəvi yaxınlıq, həm də ümmətin birlik ruhunu yaşadan, qəlblərin Allahla birləşdiyi gecə kimi qəbul edilir.

MİNA

Qurban kəsilən, şeytan daşlanan və Peyğəmbərin (s.a.v) gecələdiyi mübarək vadi

Mina, Məkkə şəhərinin şərqində, Kəbədən təxminən 6 km məsafədə yerləşən, Həccin əsas mərhələlərinin icra edildiyi, rəhmət və mərhəmətin bol olduğu müqəddəs məkandır. Bu ərazi Səbir dağı ilə Mürsəlat dağı arasında yerləşir.

• Mina sözünün mənası “mənn” – yəni lütf və əta deməkdir.
• Burada Həzrəti İbrahim (a.s) oğlunu qurban etməyə niyyətləndiyi zaman, Allah tərəfindən İsmail (a.s)-a əvəz olaraq göndərilən qoç qurban edilmişdir.
• Şeytan daşlama (Cəmarat) mərasimi burada yerinə yetirilir. Kiçik, orta və böyük Cəmərələrə 7 daş atılır.
• Məscidi-Xayf bu ərazidə yerləşir.
• Rəsulullah (s.a.v) və səhabələr təşriq günlərində Mina ərazisində gecələmişlər.
• Mina həmçinin Birinci və İkinci Aqabə beyətlərinin yer aldığı müqəddəs sahədir.
• Qurani-Kərimdə nazil olan Nəsr və Mürsəlat surələri burada endirilmişdir.

Zəvvarlar üçün Mina həm təslimiyyət və itaətin, həm də iblisə qarşı mənəvi mübarizənin təcəssümüdür.

MƏSCİDİ-XAYF

Yetmiş peyğəmbərin və Rəsulullahın (s.a.v) namaz qıldığı müqəddəs məscid

Məscidi-Xayf, Mina ərazisində, kiçik şeytana yaxın, Səbir dağının cənubunda yerləşən və İslam tarixində çoxsaylı peyğəmbərlərin iz qoyduğu müqəddəs bir ibadət yeridir. Bu məscid həm tarixi, həm də mənəvi dəyərinə görə zəvvarların xüsusi diqqət göstərdiyi ziyarət məkanıdır.

• “Xayf” – vadidəki su yatağının üst hissəsi deməkdir, məscidin yerləşdiyi ərazi bu cür təbii quruluşa malikdir.
• Rəsulullah (s.a.v) burada namaz qılmış və Vida həccində səhabələri ilə birlikdə bu məkanda ibadət etmişdir.
• Məsciddə Rəsulullahın (s.a.v) çadırı qurulmuş, bu gün həmin yerdə çadır şəklində qübbə tikilmişdir.
• İslam mənbələrində bildirilir ki, yetmişdən çox peyğəmbər bu məsciddə namaz qılmışdır. Onların arasında Musa (a.s) da var.
• Rəvayətlərə görə, Adəm (a.s) da bu məscidin yaxınlığında dəfn edilmişdir. Nuh (a.s) isə onun cənazəsini tufandan sonra buraya gətirmiş və həmin minarənin altında dəfn etmişdir.
• Məscidə “Qubbətül-Ənbiya” – yəni “Peyğəmbərlər Qübbəsi” də deyilir.

Rəsulullah (s.a.v) buyurur:

“Yetmiş peyğəmbər həcci əda etdi, hamısı Kəbəni təvaf etdikdən sonra Məscidi-Xayfda namaz qıldı. Əgər gücünüz çatarsa, orada olduğunuz müddətcə namaz qılmağı tərk etməyin.”

MƏSCİDİ-BİƏ

Aqabə beyətlərinin edildiyi müqəddəs yer

Məscidi-Biə, Məkkədən Minaya gedən yolun üzərində, Böyük Şeytana təxminən 300 metr məsafədə yerləşən, Osmanlı memarlığı üslubunda tikilmiş kiçik, lakin tarixi baxımdan çox mühüm bir məsciddir. Bu yer, Birinci və İkinci Aqabə beyətlərinin baş verdiyi, İslamın siyasi güc qazandığı müqəddəs bir məkandır.

• Birinci Aqabə beyəti, Rəsulullahın (s.a.v) peyğəmbərliyinin 12-ci ilində, Mədinədən gələn Əvs və Xəzrəc qəbilələrindən 12 nəfər ilə baş tutmuşdur.
• İkinci Aqabə beyəti isə bir il sonra, 73 kişi və 2 qadının iştirak etdiyi, daha böyük və ciddi bir beyət olmuşdur.
• Bu beyətlər nəticəsində İslamın Mədinədə yayılması sürətlənmiş və İslam dövləti quruluşunun əsası qoyulmuşdur.
• Məscid bu hadisələrin baş verdiyi əraziyə hörmət əlaməti olaraq inşa edilmişdir.
• “Biə” sözü ərəbcədə “beyət edilən yer” anlamına gəlir.

Zəvvarlar bu məkanı ziyarət edərkən, səhabələrin göstərdiyi iman, sədaqət və fədakarlıq ruhunu daha dərindən hiss edə bilirlər.